علاوه بر مصارف زینتی، طلا از دیرباز به عنوان یک دارایی امن و پشتوانه‌ای مقاوم در برابر تورم تلقی میشود، به‌طوری‌که همواره در سبد دارایی اقشار مختلف، بخشی به این فلز گرانبها اختصاص دارد.
روش‌های مختلف سنتی مانند خرید مصنوعات طلای نو یا دست دوم و انواع سکه و شمش طلا تا روش‌های نوین همچون خرید و فروش سکه‌های یک روزه یا صندوق‌های بورسی، گواهی سپرده طلا در بورس کالا و معامله در اتاق‌های معاملاتی در فضای مجازی و یا معاملات بین‌المللی اونس طلا از روش‌های سرمایه گذاری در طلا است.
در این مقاله قصد داریم به مقایسه انواع روش‌های سرمایه گذاری در طلا و بررسی مزایا و معایب هر کدام از این روش‌ها بپردازیم.
بهترین نوع طلا برای سرمایه گذاری چیست ؟
از بین انواع مختلف طلا که می‌توان روی آنها سرمایه گذاری کرد، خرید طلای آب شده به عنوان بهترین گزینه شناخته میشود. دلیل اصلی برتری طلای آب شده نسبت به سایر انواع طلا این است که خرید و فروش آن شامل هیچ گونه مالیات و یا اجرت ساخت نمی‌شود. در نتیجه سرمایه شما تماما به طلا تبدیل خواهد شد و هیچ بخشی از آن صرف پرداخت مالیات یا اجرت ساخت نمی‌شود.
دیگر مزیت مهم طلای آب شده، امکان خرید آن به مقدار دلخواه است.
خرید مصنوعات ساخته شده از طلا (نو)
یکی از اصلی‌ترین دلایل محبوبیت و ارزشمندی طلا، ویژگی‌های خاص این فلز و کاربرد آن در زیورآلات است و مهم‌ترین مزیت خرید طلای نو استفاده زینتی از آن و توجه به سلیقه افراد در مصنوعات متنوع تولیدی است.
اما خرید طلای نو گزینه جالبی برای سرمایه‌گذاری نیست. احتمالاً می‌دانید اجرت ساخت، سود فروشنده و مالیات بر ارزش افزوده که در هنگام خرید طلای نو پرداخت می‌کنید، در هنگام فروش طلا به شما پرداخت نمی‌شود و از این جهت حداقل 20 درصد متضرر می‌شوید. علاوه بر این مسئله نگهداری طلا و ریسک سرقت آن همواره متوجه خریدار است.
خرید طلای دست دوم (بدون اجرت)
طلای دست دوم گرچه تنوع و زیبایی طلای نو را ندارد اما به دلیل نداشتن اجرت و مالیات، نسبت به طلای نو گزینه بهتری برای سرمایه‌گذاری است. اما همچنان طلافروش، طلای دست دوم را به قیمت تابلو به خریدار عرضه نمی‌کند و 5 تا 7 درصد سود از مشتری دریافت می‌کند.
به علاوه به دلیل غیررسمی بودن خرید و فروش طلای دست دوم، ریسک تقلبی بودن طلا، همواره دغدغه خریداران طلای دست دوم است. همچنین به دلیل عدم صدور فاکتور برای طلا دست دوم، برای فروش آن، محدودیت وجود دارد و احتمالاً باید به طلافروشی که به شما اعتماد دارد، مراجعه کرده و به قیمت پیشنهادی او معامله کنید. مسئله نگهداری و ریسک سرقت نیز مانند طلای نو در این روش وجود دارد.
خرید انواع سکه
سکه‌های طلا از قدیمی‌ترین مصنوعات طلا هستند که به دلیل ضرب توسط مراجع معتبر و وزن و عیار مشخص، مورد توجه سرمایه‌گذاران است. مهم‌ترین ویژگی مثبت انواع سکه، معتبر بودن آنها به واسطه ضرب توسط بانک مرکزی در شکل و قالب خاص است. توجه داشته باشید، تشخیص بانکی یا غیربانکی بودن سکه برای همه امکان‌پذیر نیست و بایستی به افراد خبره مراجعه کرد و لازم است خرید سکه از مراکز معتبر و دارای مجوز صورت گیرد.
از طرفی انواع سکه به دلیل اختلاف بین قیمت روز و ارزش میزان طلای موجود در آنها، اصطلاحاً حباب دارند که این حباب در زمان‌های مختلف نوسان داشته و می‌تواند موجب زیان بیشتر سرمایه‌گذار در زمان‌های افت قیمت طلا شود. البته زمان‌های صعودی بودن بازار، معمولاً رشد سکه بهتر از طلاست که این موضوع نیازمند داشتن دانش تحلیل قیمتی است. علاوه بر این حباب سکه‌های کوچکتر عموماً بیشتر است که امکان سرمایه‌گذاری خرد را در این روش محدود می‌نماید.
نکته قابل توجه دیگر این است که نمی‌توان با هر میزان سرمایه، سکه پس انداز کرد. به عنوان مثال اگر قصد داشته باشیم 5 میلیون تومان از سرمایه خود را به سکه تبدیل کنیم، نمی‌توانیم از بازار با این میزان سکه بخریم یا اگر بخواهیم تنها ۵ میلیون تومان از سکه‌هایمان را نقد کنیم، نمی‌توانیم نصف یک سکه ربع را بفروشیم.
طبیعتاً مسئله نگهداری و ریسک سرقت نیز در این روش متوجه سرمایه‌گذار خواهد بود.
خرید سکه بورسی
به دلیل محدودیت‌های خرید و فروش سکه به صورت فیزیکی، چند سالی است که بورس کالا نسبت به راه‌اندازی بازار سکه در بورس کالا اقدام نموده است که معامله‌گران می‌توانند به صورت آنلاین نسبت به خرید و فروش سکه اقدام نموده و در صورت نیاز به تحویل سکه، پس از یک روز به خزانه مربوطه مراجعه کنند.
در این روش نگهداری سکه توسط خزانه، مشمول هزینه نگهداری روزانه میگردد و معاملات دارای کارمزد است که البته این هزینه‌ها قابل‌توجه نیستند. عدم شمول مالیات نیز از مزیت‌های این سکه‌ها برشمرده میشود که البته به دلیل ثبت دقیق معاملات، توسط برخی سرمایه‌گذاران این مزیت چندان جدی گرفته نمی‌شود.
از طرفی خرید و فروش سکه در بورس کالا گرچه برخی محدودیت‌های سکه فیزیکی را از بین برده اما همچنان ریسک حباب قیمتی و محدودیت خرید و فروش گسسته را با خود دارد.
علاوه بر این، ساعت کاری این بازار صرفاً در روزهای شنبه تا چهارشنبه (غیرتعطیل) از ساعت 12 تا 15 است که معامله‌گر را در استفاده از نوسانات قیمتی محدود می‌کند. گاهی اوقات به دلیل نوسانات بالای قیمت نیز محدودیت نوسان برای این بازار وضع میشود که با کاهش حجم معاملات، نقدشوندگی را پایین می‌آورد.
صندوق‌های بورسی
به دلیل محدودیت‌هایی که در خرید و فروش سکه از بورس کالا وجود دارد، چند سالی است برخی نهادهای مالی نسبت به ایجاد صندوق بورسی با پشتوانه سکه نموده‌اند. مهم‌ترین ویژگی‌های مثبت این صندوق‌ها، شفافیت و امکان سرمایه‌گذاری خرد (حداقل 500 هزار تومان) در آنهاست. اما با توجه به اینکه اکثر دارایی این صندوق‌ها، سکه‌های بورسی است، دچار نوسان قیمتی کاملاً مشابه با قیمت سکه بوده و طبیعتاً متأثر از حباب سکه خواهد بود. از طرفی به دلیل هزینه‌های مدیریتی که این صندوق‌ها دارند، بخشی از مبالغ پرداختی بابت خرید واحدهای این صندوق‌ها، بابت این هزینه‌ها مصرف خواهد شد.
از طرفی به دلیل ماهیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری، دارایی خریداران واحدهای این صندوق‌ها به صورت فیزیکی مشخص نیست و تمام دارایی صندوق به نسبت تعداد واحدهای هر سرمایه‌گذار، بین همه سرمایه‌گذاران مشاع است و لذا عدم امکان تحویل فیزیکی دارایی از معایب این صندوق‌هاست. علاوه بر این همچنان محدودیت ساعت کاری این بازار نیز همچون سکه‌های بورسی وجود دارد.
گواهی سپرده طلا بورس کالا
در اواخر سال 1401 بورس کالا نسبت به راه اندازی بازار معاملات گواهی سپرده شمش طلا اقدام نمود که دارایی پایه هر گواهی سپرده کالایی معادل 0.1 گرم از شمش طلای یک کیلوگرمی با عیار 995 می‌باشد. بدین ترتیب امکان معامله طلای معادن طلا که در آزمایشگاه استاندارد عیارسنجی شده است برای سرمایه‌گذاران ایجاد شده است که اتفاق مثبتی است.
از مهم‌ترین مزیت‌های این روش، نداشتن حباب، اجرت و مالیات و دسترسی آنلاین و با پشتوانه بودن است اما این روش نیز محدودیت‌های برای سرمایه‌گذاران دارد از جمله اینکه به دلیل نوپا بودن این بازار، حجم معاملات آن نسبت به بازار طلا بسیار کمتر است.
همچنین علاوه بر نیاز به دریافت کد معاملاتی خاص برای این بازار، امکان شارژ نقدی حساب و خرید در لحظه برای سرمایه‌گذاران وجود ندارد و مشتریان کارگزاری‌ها حداقل یک روز پس از شارژ حساب کارگزاری می‌توانند وارد بازار شوند.
تحویل طلا نیز صرفاً با داشتن حداقل 11000 گواهی (معادل 1.1 کیلوگرم طلای 24 عیار که در زمان نگارش این مقاله بیش از 3.5 میلیارد تومان ارزش دارد) انجام میشود که یعنی تحویل طلا برای سرمایه‌گذاران خرد عملاً امکان‌پذیر نیست. در صورت نگهداری طلا در خزانه نیز مشمول هزینه روزانه انبارداری میگردد.
طلای آب شده
طلای زینتی دست دوم و غیرقابل استفاده، پس از ذوب در آزمایشگاههای عیارسنجی معتبر، به شکل قطعات با ابعاد مختلف درآمده و مجدداً به عنوان ماده اولیه وارد زنجیره صنعت طلاسازی میگردد که این نوع طلا اصطلاحاً به عنوان طلای آبشده شناخته میشود.
مهم‌ترین مزیت طلای آبشده نسبت به طلای زینتی و انواع سکه، خرید و فروش آن بدون هزینه‌های جانبی از جمله حباب، اجرت، سود فروشنده و مالیات بر ارزش افزوده است و از این جهت برای سرمایه‌گذاری گزینه بسیار مناسب‌تری است.
از آنجایی که هر قطعه طلای آبشده معتبر دارای یک شماره یا کد شناسایی مخصوص به نام «انگ» است که از طرف آزمایشگاه عیارسنجی بر روی آن حک شده است، به ندرت قطعه طلای آبشده دارای انگ کمتر از 20 گرم در بازار یافت میشود. لذا یکی از معایب سرمایه‌گذاری در طلای آبشده نیاز به خرید بیش از 20 گرم است که امکان سرمایه‌گذاری خرد را محدود می‌سازد.
از طرفی در زمان فروش نیز همین محدودیت وجود دارد و سرمایه‌گذار نمی‌تواند فقط بخشی از طلا را به فروش برساند. علاوه بر این با توجه به اینکه تسویه ریالی و طلایی در معاملات طلای آبشده در بازار اکثراً به صورت فردایی است، این مدل معاملاتی نیازمند اعتماد طرفین به یکدیگر است و از این جهت این معاملات اکثراً بین همکاران صورت می‌گیرد و ورود و دسترسی سرمایه‌گذاران عادی به این بازار به سادگی امکان‌پذیر نیست. از طرفی برای معاملات طلای آبشده عمدتاً فاکتور رسمی صادر نمی‌گردد.
